Trudno powiedzieć, która dyscyplina, jako pierwsza za przedmiot swojego zainteresowania obrała kierunek zapobiegania przestępczości. Czy była to kryminologia, czy też kryminalistyka? Według Hansa Grossa, twórcy naukowej kryminalistyki, to właśnie ona, jako pierwsza, zajęła się przeciwdziałaniem przestępczości. Bezsprzecznie jednak, mimo swej odrębności, zarówno kryminologia, jak i kryminalistyka są ze sobą ściśle powiązane i obie te dziedziny powinny czerpać od siebie bilateralne korzyści.
Podstawowa terminologia
Kryminologię, jako dziedzinę nauki, można określić, jako metodę na wszechstronne badanie przestępstwa, przestępczości, przestępcy i innych szczególnie niepożądanych społecznie zachowań ludzi oraz sposobów im przeciwdziałania. Współczesna kryminologia bazuje na takich naukach, jak: psychologia, psychiatria czy socjologia, które pomagają w badaniu sylwetki sprawcy i jej typowaniu oraz wyjaśnieniu przyczyn tkwiących u podłoża czynu przestępczego.
Według Brunona Hołysta, prof. nauk prawnych specjalizującego się w zagadnieniach kryminalistyki i kryminologii, kryminalistyka jest to nauka o metodach ustalania faktu przestępstwa, sposobu jego popełnienia, wykrywania sprawców i zapobiegania przestępstwom oraz innym ujemnym zjawiskom społecznym.
Kompleksowość kryminalistyki
Kryminalistyka w dążeniu do osiągnięcia swych celów korzysta z osiągnięć innych dziedzin nauki, w tym m.in.: medycyny, biologii, fizyki, chemii, matematyki, statystyki czy cybernetyki. Jednak najbliżej jest powiązana z prawem karnym zarówno materialnym, jak i procesowym oraz z kryminologią i wiktymologią.
Kryminalistyka jest samodzielną dyscypliną stosowaną oraz empiryczną, która osiągnięcia innych dziedzin wykorzystuje wprost, adoptując je do własnych potrzeb lub też na ich podstawie wypracowując własne metody badawcze.
Reguła siedmiu złotych pytań
W zastosowaniu metod kryminalistycznych i kryminologicznych ważne jest ustalenie wszelkich okoliczności zdarzenia. Wykorzystuje się w tym celu regułę siedmiu złotych pytań, które mają za zadanie określić, co należy ustalić oraz jak dokonać owych ustaleń.
- Co? Czyli, co się wydarzyło, jaki kształt ma zdarzenie i jakie są jego rozmiary.
- Gdzie? Czyli, gdzie zdarzenie miało miejsce.
- Kiedy? Czyli, czas zdarzenia.
- W jaki sposób? Czyli, jak doszło do przestępstwa, jaki był jego przebieg oraz jaki był mechanizm działania sprawcy.
- Dlaczego? Czyli, jaki był motyw działania sprawcy oraz jaką rolę odegrała ofiara w przestępstwie.
- Jakimi środkami? Czyli, jakie narzędzia zostały użyte w zdarzeniu oraz kto pomagał w przestępstwie.
- Kto? Czyli, kim jest sprawca, a kto ofiarą przestępstwa.
Studiując kryminologię i kryminalistykę
Studiując na specjalności Kryminologia i kryminalistyka na Uczelni Techniczno-Handlowej im. H. Chodkowskiej w Warszawie, student poznaje ogólną teorię nauki o śledztwie, taktykę i technikę kryminalistyczną, jakimi kierują się sprawcy przestępstw, a także metody i techniki stosowane przez zwalczające ich organy ścigania.
Specjalność przygotowuje absolwentów uczelni do pracy w policji, służbach specjalnych, więziennictwie, w instytucjach zajmujących się szeroko pojętym bezpieczeństwem wewnętrznym, a także w instytucjach pomocy społecznej, organach ds. bezpieczeństwa publicznego, służbach celnych, firmach ochroniarskich i detektywistycznych.
Artykuł powstał przy współpracy z UTH http://www.uth.edu.pl.
