Ocena stopnia ryzyka wybuchem to metodologia, która umożliwia skwantyfikowanie wielkości ryzyka i określenie działań priorytetowych w kierunku poprawy bezpieczeństwa w miejscu pracy, czyli ograniczenia skali tego ryzyka. Stopień ryzyka związanego z wybuchem w miejscu pracy jest składową dwóch czynników: częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia powodującego zagrożenie oraz konsekwencji związanych z tym zdarzeniem, czyli wielkości jego skutków.
Proces oceny ryzyka wybuchem
Wskazania do dokonania procesu oceny ryzyka dla atmosfer wybuchowych zostały określone w normie PN-EN 1127-1, zgodnie z którą ocena ryzyka wybuchem powinna obejmować:
- identyfikację zagrożenia,
- określenie prawdopodobieństwa wystąpienia atmosfery wybuchowej,
- określenie źródeł zapłonu,
- określenie ewentualnych skutków wybuchu,
- oszacowanie ryzyka,
- rozważenie środków minimalizacji ryzyka.
Identyfikacja zagrożenia wybuchem
Identyfikacja zagrożenia wybuchem to czynność, która polega na scharakteryzowaniu występujących materiałów wybuchowych i źródeł ich emisji. Zagrożenie wybuchem wiąże się bowiem bezpośrednio z możliwością wystąpienia w mieszaninie z powietrzem palnych par cieczy, gazów, mgieł, pyłów itp. Konieczne jest tu zatem określenie własności i charakterystyki substancji palnych, klasyfikacji atmosfer wybuchowych oraz własności toksycznych atmosfer wybuchowych.
Określenie prawdopodobieństwa wystąpienia atmosfery wybuchowej
Na występowanie niebezpiecznej atmosfery wybuchowej w zakładzie ma wpływ: obecność substancji palnej, stopień rozpraszania substancji palnej, stężenie substancji palnej w powietrzu w granicach wybuchowości oraz objętość atmosfery wybuchowej wystarczającej do spowodowania obrażeń lub zniszczeń w wyniku zapłonu. Dlatego też, przy ocenie prawdopodobieństwa występowania niebezpiecznej atmosfery wybuchowej, konieczne jest odniesienie się do definicji stref zagrożenia wybuchem.
Określenie źródeł zapłonu
Zgodnie z normą PN-EN 1127-1, podstawowe rodzaje źródeł zapłonu są następujące: gorące powierzchnie, płomienie i gorące gazy, iskry generowane mechanicznie, urządzenia elektryczne, prądy błądzące, katodowa ochrona przed korozją, elektryczność statyczna, uderzenie pioruna, fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej od 104 Hz do 3×1012 Hz, fale elektromagnetyczne od 3×1011 Hz do 3×1015 Hz, promieniowanie jonizujące, ultradźwięki, adiabatyczne sprężenie i fale uderzeniowe oraz reakcje egzotermiczne z włączeniem samozapalenia pyłów.
Określenie ewentualnych skutków wybuchu i oszacowanie ryzyka
Podejmując się oceny możliwych skutków wybuchu, należy przede wszystkim: określić liczbę narażonych osób, oszacować stopień oddziaływania ognia i nadciśnienia w zależności od rodzaju i wielkości tworzących się atmosfer wybuchowych na ludzi i otoczenie oraz dokonać szacunkowego określenia wartości materialnej przedmiotów w otoczeniu.
Oszacowanie ryzyka to kolejny etapem procesu jego oceny, który polega na odniesieniu uzyskanych wartości ryzyka do matrycy ryzyka. Wyróżnia się następujące poziomy ryzyka:
- poziom A – akceptowalny,
- poziom TA – dopuszczalny,
- poziom TNA – tolerowany,
- poziom N – nieakceptowany.
Rozważenie środków minimalizacji ryzyka
W przypadku, gdy matryca ryzyka wskazuje, iż występujące zagrożenie stwarza niebezpieczeństwo wybuchu, należy przedsięwziąć środki zapobiegawcze, które to ryzyko minimalizują, tj.
- unikać atmosfer wybuchowych poprzez zmianę stężenia substancji palnej do wartości poza zakresem wybuchowości,
- wyeliminować wszystkie możliwe efektywne źródła zapłonu,
- poprzez ochronne środki konstrukcyjne i techniczne systemy zabezpieczeń, ograniczyć skutki wybuchu do rozmiarów dopuszczalnych w sytuacji, gdy do niego dojedzie.
Więcej informacji na stronie:
